शेअर बाजार निर्देशांक/निर्देशांक काय आहेत?

Share bazar nirdeshank/nirdeshank kay aahet?

What Are Stock Market Index/Indices in Marathi?

“विशीतील ९०% लोक आठवड्यातून किमान तीन वेळा हृदयवाहिन्यासंबंधी व्यायाम ाचा काही प्रकार मिळवण्यावर विश्वास ठेवतात, किंवा “७०% नोकरदार स्त्रियांना घरी घराची मदत नसते?” असे काहीतरी वाचणारा मथळा तुम्हाला किती वेळा समोर आला आहे?”

ही सांख्यिकीय आकडेवारी निरपेक्ष नाही – ते आपल्याला वयोगटातील प्रत्येक व्यक्तीचे किंवा संबंधित लोकसंख्याशास्त्राचे तपशील देत नाहीत. त्याऐवजी, ते आपल्याला नमुन्याच्या आधारे एक व्यापक कल्पना देतात.

नमुना नावाचे हे तंत्र आपल्याला अनुमान बनविण्यात आणि वित्त, अर्थव्यवस्था, समाज आणि इतर अनेक क्षेत्रांबद्दल अंतर्दृष्टी गोळा करण्यास मदत करू शकते.

Also Read: इक्विटीज/ इक्विटी शेअर्स काय आहेत?

बुल मार्केट काय आहे?What is a bull market in Marathi

शेअर्स आणि शेअर्सचे प्रकार काय आहेत Shares and there types in Marathi

शेअर बाजाराची मूलभूत तत्त्वे What are the Basics of Stock Market in Marathi

शेअर बाजार काय आहे आणि ते कसे कार्य करते?

केवायसी प्रक्रिया समजून घेणेWhat is KYC and why is it important in Marathi?

बाळावर गर्भ संस्कार कसे करावेत?

शेअर बाजार कसा काम करतो?How Does the Share Market Work in Marathi?

बाजार कसे पुढे जात आहेत याची गुंतवणूकदारांना योग्य कल्पना देण्यासाठी शेअर बाजार देखील या तंत्राचा वापर करतो.

येथे शेअर बाजाराचे निर्देशांक चित्रात येतात. शेअर मार्केट निर्देशांक म्हणून सामान्य भाषेत ही ओळखली जाणारी ही बाजारपेठ बाजारपेठेतील एकूण वर्तन ाचा अंदाज घेण्यास मदत करते.

तर, तपशीलात जाण्यासाठी, आपल्याला शेअर बाजार निर्देशांक म्हणजे, शेअर बाजारनिर्देशांकाचे प्रकार आणि आम्हाला त्यांची गरज का आहे यासारख्या विविध पैलूंकडे पहावे लागेल.

आपण मूलभूत गोष्टींकडे सुरुवात करू या आणि शेअर बाजारनिर्देशांकांच्या संदर्भात सर्वात मूलभूत प्रश्नाचे उत्तर देऊया – शेअर बाजार निर्देशांक काय आहे?

शेअर बाजार निर्देशांक अर्थ

जर तुम्ही शेअर बाजार निर्देशांकाकडे तांत्रिक अर्थाने पाहिले, तर ते एक सांख्यिकीय साधन किंवा उपाय आहे जे वित्तीय बाजारात होणारे बदल प्रतिबिंबित करते.

दुस-या शब्दांत सांगायचे तर, शेअर बाजारातील निर्देशांक हे असे सूचक आहेत जे एकूणच बाजारपेठेची किंवा बाजारपेठेच्या विशिष्ट विभागाची कामगिरी प्रतिबिंबित करतात.

समान कंपन्यांचे काही समभाग किंवा पूर्वनिर्धारित निकषांचा संच पूर्ण करणाऱ्या काही समभागांची निवड करून शेअर बाजार निर्देशांक तयार केला जातो.

हे सर्व शेअर्स आधीच सूचीबद्ध आहेत आणि एक्सचेंजवर व्यापार केले गेले आहेत. इतरांसह उद्योग, विभाग किंवा बाजार भांडवल अशा विविध निवड निकषांच्या आधारे शेअर बाजार निर्देशांक तयार केले जाऊ शकतात.

प्रत्येक शेअर बाजार निर्देशांक किंमत हालचाल आणि त्या निर्देशांकाची कामगिरी मोजतो.

याचा मूलत: अर्थ असा आहे की कोणत्याही शेअर बाजार निर्देशांकाची कामगिरी निर्देशांक तयार करणार् या अंतर्निहित समभागांच्या कामगिरीच्या थेट प्रमाणात आहे.

सोप्या भाषेत सांगायचे तर निर्देशांकातील समभागांच्या किंमती वाढल्या तर एकूणच तो निर्देशांकही वाढतो. आणि जर ते घसरले, तर निर्देशांकही.

शेअर बाजारनिर्देशांकांचे प्रकार काय आहेत?

निर्देशांक तयार करण्यासाठी कोणत्या प्रकारच्या समभागांचा विचार केला जातो यावर आधारित शेअर बाजारनिर्देशांकांचे विविध प्रकार आहेत.

काही सामान्य प्रकारच्या निर्देशांकांवर बारकाईने नजर टाका.

बीएसई सेन्सेक्स आणि एनएसई निफ्टी सारखे बेंचमार्क निर्देशांक,निफ्टी ५० आणि बीएसई १०० सारखे व्यापक निर्देशांक

बीएसई मिडकॅप आणि बीएसई स्मॉलकॅप सारख्या कंपन्यांच्या बाजार भांडवलावर आधारित निर्देशांक तयार केले गेले

निफ्टी एफएमसीजी, निफ्टी बँक इंडेक्स, सीएनएक्स आयटी आणि एस अँड पी बीएसई तेल आणि गॅस सारखे क्षेत्र-विशिष्ट निर्देशांक.

भारतीय शेअर बाजारातील दोन बेंचमार्क निर्देशांकांवर बारकाईने नजर

भारताच्या शेअर बाजारांमध्ये बीएसई सेन्सेक्स आणि एनएसई निफ्टी असे दोन बेंचमार्क निर्देशांक आहेत.

या शेअर बाजारनिर्देशांकांच्या तपशीलात जाऊया.

एस अँड पी बीएसई सेन्सेक्स, सेन्सेक्स हा संवेदनशील निर्देशांक या दोन शब्दांचा मिलाफ आहे.

हा शेअर बाजार निर्देशांक १९८६ मध्ये सादर करण्यात आला, ज्यामुळे तो भारताचा सर्वात जुना शेअर बाजार निर्देशांक बनला.

बीएसई सेन्सेक्समध्ये मुंबई शेअर बाजारामध्ये (बीएसई) सूचीबद्ध पहिल्या ३० सर्वात मोठ्या आणि वारंवार व्यापार केलेल्या समभागांचा समावेश आहे.

स्टँडर्ड अँड पुअर्स (Standard and Poors) या आंतरराष्ट्रीय क्रेडिट रेटिंग एजन्सीने निर्देशांक तयार करण्यासाठी बीएसईला आपल्या तांत्रिक कौशल्याचा परवाना दिला असल्याने, त्याच्या नावावर एस अँड पी टॅगसह त्याचा नेहमीच उल्लेख केला जातो.

सीएनएक्स निफ्टी (निफ्टी ५०)

एनएसई निफ्टी म्हणूनही ओळखला जाणारा हा निर्देशांक प्रथम १९९६ मध्ये तयार करण्यात आला.

या शेअर बाजार निर्देशांकात एनएसईमधील सर्वात मोठ्या आणि वारंवार व्यापार केलेल्या समभागांपैकी पहिल्या ५० चा समावेश आहे.

निफ्टीची मालकी आणि देखभाल इंडिया इंडेक्स सर्व्हिसेस अँड प्रॉडक्ट्स लिमिटेड (IISL) कडे आहे, जी भारतीय क्रेडिट रेटिंग एजन्सी सीआरआयएल आणि नॅशनल स्टॉक एक्स्चेंज यांच्यातील संयुक्त उपक्रम संस्था आहे. किंबहुना सीएनएक्स निफ्टीमधील सीएनएक्स चा भाग क्रिसिल आणि एनएसईचा आहे.

शेअर बाजारनिर्देशांककाची आवश्यकता का आहे?

तर, तुम्ही “शेअर बाजार निर्देशांक काय आहे?” याचे उत्तर पाहिले आहे.

आणि आपल्याला निर्देशांकांचे प्रकार आणि बेंचमार्क निर्देशांक काय आहेत हे माहित आहे. पण आपल्याला या निर्देशांकांची गरज का आहे?

सुरुवातीस, बाजारपेठेतील निर्देशांकांची कामगिरी बाजाराच्या स्थितीचे जवळजवळ अचूक सूचक म्हणून कार्य करते आणि गुंतवणूकदारांच्या सामान्य भावना प्रतिबिंबित करते.

हे निर्देशांक गुंतवणूकदारांना माहितीचा खजिना देखील प्रदान करतात जे त्यांना गुंतवणूक धोरणे तयार करण्यास आणि कार्यान्वित करण्यास मदत करतात.

ते तुम्हाला बेंचमार्किंगसाठी महत्त्वाची माहिती देतात.

अनेक व्यापारी, गुंतवणूकदार आणि बाजारातील इतर सहभागी निर्देशांकांच्या कामगिरीचा वापर शेअर बाजारात त्यांची गुंतवणूक कशी केली याचे विश्लेषण करण्यासाठी बेंचमार्क म्हणून करतात.

उदाहरणार्थ, त्या काळात आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलिओमधील समभागांच्या वास्तविक कामगिरीशी तुलना करण्यासाठी आपण दिलेल्या कालावधीत निफ्टीच्या कामगिरीचा वापर करू शकता.

हे आपल्याला आपल्या गुंतवणूकीच्या कामगिरीचे अधिक अचूक प्रतिनिधित्व देते.

ते जोखीम कमी करण्यास मदत करतात

बाजाराला मागे टाकायचा एक मार्ग म्हणजे निर्देशांक फंडांद्वारे निर्देशांकात गुंतवणूक करणे.

निर्देशांक निधीमध्ये कमी कामगिरीचा धोका कमी आहे कारण त्यात अनेक क्षेत्रे आणि उद्योगांचा साठा आहे, ज्यामुळे आपल्या गुंतवणूक पोर्टफोलिओमध्ये मूलत: विविधता आहे.

जेव्हा तुम्ही विशिष्ट समभागांमध्ये गुंतवणूक करता, तेव्हा त्या समभागांनी चांगली कामगिरी केली नाही तर तुमचा कॉर्पस कमी होऊ शकतो. शेअर बाजारातील निर्देशांकांमुळे मात्र तुमचा जोखमीचा संपर्क मोठ्या प्रमाणात कमी होतो.

ते निष्क्रिय गुंतवणूकदारांना मदत करतात

गुंतवणूक करण्यासाठी योग्य साठा निवडण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात संशोधनआवश्यक आहे.

निष्क्रिय गुंतवणूकदारांसाठी हे अव्यवहार्य असू शकते, जे त्यांच्या पोर्टफोलिओवर सतत सक्रियपणे लक्ष न देता दीर्घकालीन गुंतवणूक करण्याचे मार्ग शोधत आहेत.

जर हे तुमच्यासारखे वाटत असेल, तर तुम्ही शेअर बाजार निर्देशांकाची पुनरावृत्ती करणारा पोर्टफोलिओ तयार करू शकता, जेणेकरून आपण आपल्या गुंतवणूकीच्या गुणवत्तेशी तडजोड न करता संशोधन आणि स्टॉक निवडीचा खर्च कमी करू शकता.

निष्कर्ष

शेअर बाजारातील निर्देशांक अत्यंत उपयुक्त असतात आणि अनेकदा बाजारातील अस्थिरतेच्या वेळी ते पुराणमतवादी गुंतवणूकदारांसाठी गदीर् म्हणून काम करतात.

जर तुम्ही इक्विटी मार्केट्ससाठी नवशिके असाल, तर शेअर मार्केट निर्देशांकांबद्दल जाणून आणि इथल्या पाण्याची चाचणी करून सुरुवात करणे ही एक चांगली कल्पना असू शकते, जेणेकरून बाजार व्यवहारात कसे काम करतात याची चांगली कल्पना आपल्याला मिळू शकेल.