केवायसी म्हणजे काय आणि ते का महत्वाचे आहे?
केवायसीचे KYC संपूर्ण स्वरूप ‘नो युवर कस्टमर’(Know Your Customer) आहे ही एक पडताळणी प्रक्रिया आहे, जी अधिकृतपणे भारतीय रिर्झव्ह बँकेने (Reserve Bank of India) अनिवार्य केली आहे, जी एखाद्या संस्थेला त्यांच्या ग्राहकाच्या सत्यतेची पुष्टी (authenticity )आणि पडताळणी करण्यास अनुमती देते.
ही सत्यता ग्राहकाची ओळख आणि पत्ता निश्चित असणे आहे.
त्यांची ओळख आणि पत्ता पडताळून पाहण्यासाठी वित्तीय सेवेच्या ग्राहकाला(financial service) वित्तीय संस्थेच्या पोर्टलद्वारे फिक्स्ड डिपॉझिट(Fixed Deposit), म्युच्युअल फंड (Mutual Fund) आणि बँक खात्यांसारख्या विविध साधनांमध्ये गुंतवणूक सुरू करण्यापूर्वी त्यांचे केवायसी दस्तऐवज सादर करणे आवश्यक आहे.
KYC in Marathi meaning
केवायसी पडताळणी प्रक्रिया महत्वाची असण्याचे एक मुख्य कारण म्हणजे कोणत्याही प्रकारच्या मनी लाँडरिंग क्रियाकलाप (Money laundering) करण्यासाठी वित्तीय संस्थांचा वापर केला जात नाही याची खात्री करणे चांगले आहे.
मनी लाँडरिंग सामान्यत: आर्थिक प्राधिकरणाच्या नकळत होते ज्याचे व्यासपीठ अशा क्रियाकलापांसाठी वापरले जात आहे.
केवायसी ऑनलाइन पडताळणी आणि ऑफलाइन केवायसी प्रमाणीकरण अस्तित्वात असताना, बँका आणि ट्रेडिंग प्लॅटफॉर्मसारखे वित्तीय अधिकारी कोणत्याही संभाव्य मनी लाँडरिंग रिंग(money laundering rings) पकडू शकतात.
केवायसी पडताळणी प्रक्रिया महत्त्वाची असण्याचे आणखी एक कारण म्हणजे असे अनेक अवैयक्तिक ग्राहक आहेत जे व्यापार, म्युच्युअल फंड गुंतवणूक आणि इतर वित्तीय सेवा वापरतात.
KYC mahtwache ka ahe?
केवायसी, बँका आणि वित्तीय संस्था आणि दलाली यांबरोबरच इतरांना त्या संस्थेची कायदेशीर स्थिती पडताळून पाहण्याचा अधिकार आहे.
यात त्यांचा ऑपरेटिंग पत्ता क्रॉस-चेक (Cross Check) करणे आणि त्यांच्या फायदेशीर मालक आणि अधिकृत स्वाक्षऱ्यांची(authorized signatories) ओळख पडताळून पाहणे समाविष्ट असू शकते.
केवायसी कसे काम करते?How Does KYC Work in Marathi?
आता आम्ही केवायसी म्हणजे काय या प्रश्नाकडे लक्ष दिले आहे, तेव्हा केवायसी कसे कार्य करते ते येथे आहे. म्युच्युअल फंडांच्या गुंतवणुकीसाठी केवायसी कसे करावे याबद्दल तुम्हाला उत्सुकता असेल, तर तुमचे उत्तर येथे आहे.
पारंपारिक बँका ज्या पद्धतीने ओळख पडताळून पाहण्यासाठी वापरत असत, त्याप्रमाणेच ऑनलाइन केवायसी प्रक्रिया प्रत्यक्ष किऑस्कला भेट देण्याची अडचण न येता पार पाडली जाते. डिजिटल केवायसी प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
1.माहिती गोळा करणे Collect the information
केवायसी प्रक्रियेतील पहिली पायरी म्हणजे ग्राहकाबद्दल कोणतीही वैयक्तिक माहिती गोळा करणे. ही माहिती योग्य आहे की नाही आणि अद्ययावत आहे की नाही हे अर्जदाराच्या योग्य परिश्रमावर अवलंबून असेल.
त्यांना आर्थिक व्यवहार करू इच्छित असलेल्या पोर्टलवर ऑनलाइन केवायसी नोंदणी फॉर्म भरणे आवश्यक आहे.
2.वापरकर्त्याला पुरावा अपलोड करण्यास सांगा
केवायसी प्रक्रियेतील दुसरी पायरी अर्जदाराची माहिती फॉर्मद्वारे गोळा केल्यानंतर येते.
अर्जदाराला आता त्यांनी फॉर्ममध्ये दिलेली माहिती समान माहिती दर्शविणार् या संबंधित कागदपत्रांसह वैध करणे आवश्यक आहे.
ही केवायसी कागदपत्रे त्यांच्या मूळ च्या स्कॅन केलेल्या प्रती वेबसाइटवर अपलोड करणे आवश्यक आहे.
ही कागदपत्रे पुरावा म्हणून काम करतात की वापरकर्त्याने प्रवेश केलेली पूर्व माहिती बनावट नाही आणि आजपर्यंत त्याची सत्यता आहे.
3.माहितीची पडताळणी
एकदा पुरावा म्हणून वापरकर्त्याने कागदपत्रे अपलोड केली की, कागदपत्रांचा टेम्पलेट ओळखला जातो आणि विविध तपासणीविरूद्ध तपासला जातो.
दस्तऐवजामध्ये कोणत्याही प्रकारे छेडछाड होऊ नये यासाठी ही प्रक्रिया केली जाते. फोटोशॉप (photoshop)आणि तत्सम द्वारे डिजिटल छेडछाड (Digital tampering) खूप सामान्य आहे आणि बनावट कागदपत्रे जी यासाठी तपासली जात नाहीत ते अधिकाऱ्यांच्या नजरेआड होऊ शकतात.
म्हणूनच, हा छाननीचा अंतिम थर आहे जो एखाद्या व्यक्तीचा अर्ज डिजिटल केवायसी प्रक्रियेसाठी (digital KYC process) जातो.
एकदा दस्तऐवज वैध झाला की, नंतर कागदपत्रांमधून डेटा काढला जातो. हे खालील दोन मार्गांनी केले जाऊ शकते.
ओसीआरच्या माध्यमातून थेट डेटा काढता येतो. या पद्धतीत ही प्रणाली अर्जदाराची ओळख आणि पत्ता पुरावा यांसारख्या त्यांच्या कागदपत्रांमधून थेट डेटा काढेल.
त्यानंतर प्रणाली माहितीतील विसंगती तपासेल जेणेकरून ती अस्सल आहे की नाही हे मान्य करू शकेल.
ओसीआरशिवाय (OCR) डेटा निष्कर्षण देखील केले जाते.
डेटा काढण्याच्या या पद्धतीत अर्जदाराला त्यांची माहिती अर्जाच्या पोर्टलमध्ये मॅन्युअली प्रविष्ट करणे आवश्यक आहे.
प्रणालीचा आयडीव्ही (IVD Solution) सोल्यूशन अपलोड केलेल्या कागदपत्रांवर उपस्थित माहितीविरूद्ध वापरकर्त्याने प्रविष्ट केलेली माहिती क्रॉस-चेक करेल.
म्हणूनच, वरील तीन मुद्दे मूलत: ऑनलाइन केवायसी नोंदणी प्रक्रिया कशी कार्य करतात हे आहे.
तथापि, आपण आमचे केवायसी ऑफलाइन देखील करू शकता. असे करण्याची केवायसी प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
ऑफलाइन केवायसी पडताळणी प्रक्रिया Offline KYC Process in Marathi
ऑफलाइन पार पाडताना, केवायसी प्रक्रियेची पावले ऑनलाइन प्रक्रियेसारखीच असतात.
तथापि, एक मुख्य फरक असा आहे की आपल्याला सर्व कागदपत्रे आणि अर्जांच्या भौतिक प्रती आवश्यक असतील.
सर्वप्रथम, केवायसी फॉर्म डाउनलोड करा, प्रिंट करा आणि भरा. म्युच्युअल फंड हाऊस, केवायसी किऑस्क किंवा तत्सम गोष्टींमधून आपल्याला या अर्जाची अधिकृत प्रतदेखील मिळू शकते.
फॉर्ममध्ये लक्षात ठेवा की आपण नमूद केलेली माहिती अद्ययावत केली जाते, स्पेल तपासली जाते (Spelling Checking) आणि कोणतेही बॉक्स गहाळ करणे टाळा. या स्वरूपात, आपल्याला आपले आधार आणि पॅन तपशील देण्यास सांगितले जाईल जेणेकरून दोघांसाठी क्रमांक योग्य प्रकारे भरले जातील याची खात्री करा.
एकदा फॉर्म पूर्णपणे भरला की, जवळच्या केआरएला भेट द्या जेणेकरून आपण आपला अर्ज वैयक्तिकरित्या सादर करू शकता. केआरएला भेट देताना आपण खालील कागदपत्रे सुलभ ठेवण्याची खात्री करा.
आपल्याला आपल्या अनुप्रयोग फॉर्मसह आपल्या ओळखीचा पुरावा आणि आपल्या पत्त्याचा पुरावा सादर करणे आवश्यक आहे.
म्हणून, आपण या कागदपत्रांची झेरॉक्स प्रत आधीच घ्या आणि जेव्हा आपण ते सादर करण्यास जाता तेव्हा ते आपल्या अर्जाशी जोडा.
ओळख आणि पत्ता पुरावा तसेच आपला अर्ज, काही म्युच्युअल फंड हाऊस किंवा किऑस्कमध्ये, आपल्याला बायोमेट्रिक स्कॅन देखील देण्यास सांगितले जाऊ शकते.
यात बोटांचे ठसे, हाताचे ठसे आणि काही बाबतीत छायाचित्रदेखील समाविष्ट असेल.
तुमचा फॉर्म सादर झाल्यानंतर आणि तुमचे बायोमेट्रिक्स झाल्यानंतर तुम्हाला अधिकृत अर्ज क्रमांक मिळेल ज्यामुळे तुम्हाला तुमच्या केवायसी व्हेरिफिकेशनची स्थिती तपासता येईल.
हे लक्षात ठेवा की ऑफलाइन केवायसी प्रक्रिया पूर्ण होण्यास सुमारे एक आठवडा लागतो.
ऑनलाइन केवायसी नोंदणीला खूप कमी कालावधी लागू शकतो, परंतु आपल्या अर्जात काही त्रुटी, विसंगती किंवा संदिग्धता आहेत की नाही यासारख्या अनेक घटकांच्या आधारे हे बदलू शकते.
म्हणून, आपला फॉर्म सर्व ताज्या माहितीने योग्यप्रकारे भरलेला आहे याची खात्री करा.
कृपया आमच्या व्हॉट्सअॅप ग्रुपमध्ये सामील व्हा आणि अधिक तपशीलांसाठी आमच्या वेबसाइट Humbaa.com वारंवार भेट द्या. आनंदी रहा, Humbaa 🙂 रहा
Read More:
केवायसीसाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?
