शेअर बाजार काय आहे आणि ते कसे कार्य करते?

What is the stock market and how does it work in marathi

शेअर मार्केट म्हणजे काय? अशी बाजारपेठ जिथे शेअर्स सार्वजनिकरित्या जारी केले जातात आणि व्यापार केला जातो ते शेअर मार्केट म्हणून ओळखले जाते. ‘शेअर बाजार म्हणजे काय’ याचे उत्तर शेअर बाजारासारखेच आहे.

Share bajar mhanje kay? To kasa kam karto? Share Bajar Mahiti In Marathi

शेअर बाजार आणि शेअर बाजार यांच्यातील महत्त्वाचा फरक हा आहे की पूर्वीचे फक्त शेअर्सचा व्यापार करण्यास परवानगी देतात. नंतरचे आपल्याला डेरिव्हेटिव्हज(derivatives), बाँड्स(Bonds, म्युच्युअल फंड(Mutual Funds), तसेच सूचीबद्ध कंपन्यांचे शेअर्स यांसारख्या आर्थिक साधनांमध्ये व्यापार करण्यास अनुमती देते.

Share Market Information In Marathi

मुख्य घटक हा आहे की मूलभूत व्यासपीठ व्यापार सुविधा प्रदान करते ज्या कंपन्या शेअर बाजारातील समभागांचा व्यापार करण्यासाठी वापरू शकतात. स्टॉक एक्स्चेंजमध्ये, त्यावर सूचीबद्ध असलेले स्टॉक खरेदी (Stock Purchasing)आणि विक्री करू शकतात. म्हणूनच, खरेदीदार आणि विक्रेते शेअर बाजारात भेटतात. भारताची प्रमुख शेअर बाजार म्हणजे नॅशनल स्टॉक एक्स्चेंज आणि बॉम्बे स्टॉक एक्स्चेंज.

शेअर मार्केटचे प्रकार Types Of Share Market

आता शेअर बाजाराचा अर्थ आपल्याला समजतो, तेव्हा शेअर बाजाराच्या मूलभूत गोष्टींचा एक महत्त्वाचा पैलू म्हणजे दोन पैकी एका बाजार विभागावर व्यापार करता येईल. दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे तर भारतात शेअर बाजाराचे दोन प्रकार आहेत. ही प्राथमिक बाजारपेठ आणि दुय्यम बाजारपेठा आहेत.

प्राथमिक शेअर बाजार Primary Share Market In Marathi

प्राथमिक शेअर बाजार हे एक असे ठिकाण आहे जिथे कंपनी प्रथम पैसे गोळा करण्याच्या आणि विशिष्ट प्रमाणात शेअर्स जारी करण्याच्या ध्येयासह नोंदणीकृत होते. प्राथमिक स्टॉक एक्स्चेंजमध्ये जाहीरपणे सूचीबद्ध होण्याचे उद्दीष्ट पैसे उभे करणे आहे. येथे एका कंपनीला विशिष्ट प्रमाणात शेअर्स जारी करण्यासाठी आणि पैसे गोळा करण्यासाठी नोंदणी केली जाते. जर कंपनीने प्रथमच आपले शेअर्स विकण्याचा निर्णय घेतला, तर ही सुरुवातीची सार्वजनिक ऑफर म्हणून ओळखली जाते.

दुय्यम बाजार Secondary Share Market In Marathi

एकदा एखाद्या कंपनीच्या नवीन सिक्युरिटीज प्राथमिक बाजारात विकल्या गेल्या की, त्यानंतर दुय्यम शेअर बाजारात त्यांचा व्यापार केला जातो. दुय्यम बाजारात गुंतवणूकदारांना त्यांच्या गुंतवणुकीतून बाहेर पडून त्यांचे शेअर्स विकण्याची संधी मिळते. दुय्यम बाजारपेठेतील व्यवहारांमध्ये बहुतेक व्यापार ांचा समावेश असतो जेथे एक गुंतवणूकदार प्रचलित बाजार किंमतीवर स्वतंत्र गुंतवणूकदाराकडून शेअर्स खरेदी करणे निवडतो.

दोन्ही पक्ष जे काही किंमती निश्चित करण्यास सहमत आहेत किंवा प्रचलित बाजारभावाच्या आधारे, एक गुंतवणूकदार दुय्यम बाजारात दुसर् या कडून शेअर्स खरेदी करेल. सामान्यत: गुंतवणूकदार हे व्यवहार ब्रोकर किंवा अशा इतर मध्यस्थांद्वारे करतात जे ही प्रक्रिया सुलभ करू शकतात. दलाल वेगवेगळ्या योजनांमध्ये या व्यापाराच्या संधी देतात.

शेअर्स Shares in Marathi

हिस्सा हे एक युनिट आहे जे कमावलेल्या कोणत्याही नफ्यासाठी समान वितरण प्रदान करणारी आर्थिक मालमत्ता म्हणून अस्तित्वात असलेल्या कॉर्पोरेशनमध्ये इक्विटी मालकी कमी करते. म्हणून, जेव्हा आपण शेअर्स खरेदी करता, तेव्हा आपण ज्या कंपनीचे शेअर्स खरेदी केले आहेत त्या कंपनीतील हिस्सा खरेदी करता. याचा अर्थ असा की, जर कंपनी कालांतराने फायदेशीर ठरली, तर भागधारकांना लाभांशाचे बक्षीस दिले जाते. व्यापारी बर् याचदा शेअर्स खरेदी केलेल्या किंमतीपेक्षा जास्त किंमतीत विकण्याची निवड करतात.

रोखे Stocks In Marathi

कंपनीला पैशाची आवश्यकता असते जेणेकरून ते प्रकल्प हाती घेऊ शकतील. ते त्यांच्या गुंतवणूकदारांना त्यांच्या प्रकल्पांवर मिळणाऱ्या महसुलातून लाभांश देतात. ऑपरेशन्स आणि इतर कंपनी प्रक्रियेसाठी भांडवल वाढवण्याचा एक मार्ग म्हणजे बाँडद्वारे. जेव्हा एखादी कंपनी बँकेकडून पैसे उधार घेण्याचा निर्णय घेते, तेव्हा ते कर्ज घेतात जे ते वेळोवेळी व्याज देयकांद्वारे फेडतात. अशाच नोटवर, जेव्हा एखादी कंपनी विविध गुंतवणूकदारांकडून निधी उधार घेण्याचा पर्याय निवडते, तेव्हा हे बाँड म्हणून ओळखले जाते, जे वेळेवर व्याजाद्वारे देखील दिले जाते

म्युच्युअल फंड Mutual Funds In Marathi

शेअर बाजाराच्या मूलभूत गोष्टींचा एक प्रमुख आर्थिक साधन भाग म्हणजे म्युच्युअल फंड गुंतवणूक. म्युच्युअल फंड ही गुंतवणूक आहे जी आपल्याला अप्रत्यक्षपणे शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यास अनुमती देते. इक्विटी, कर्ज किंवा हायब्रिड फंड अशा विविध आर्थिक साधनांसाठी आपण म्युच्युअल फंड शोधू शकता, काही नावे. म्युच्युअल फंड त्यांना निधी देणाऱ्या सर्व गुंतवणूकदारांकडून पैसे एकत्र करून काम करतात. ही एकूण रक्कम नंतर आर्थिक साधनांमध्ये गुंतवली जाते. म्युच्युअल फंड फंड फंड व्यवस्थापकव्यावसायिकरित्या हाताळले जातात.

प्रत्येक म्युच्युअल फंड योजना एकक जारी करते जे भागासारखे विशिष्ट मूल्याचे आहेत. अशा फंडांमध्ये गुंतवणूक करताना त्या म्युच्युअल फंड योजनेत तुम्ही युनिटधारक बनता. जेव्हा त्या म्युच्युअल फंड योजनेचा भाग असलेली साधने कालांतराने महसूल मिळवतात, तेव्हा युनिट-होल्डरला तो महसूल मिळतो जो फंडाचे निव्वळ मालमत्ता मूल्य म्हणून किंवा लाभांश देयकाच्या स्वरूपात प्रतिबिंबित होतो.

डेरिव्हेटिव्हज Derivatives In Marathi

शेअर बाजारात सूचीबद्ध शेअर्सच्या बाजारमूल्यात चढउतार होत आहेत. एका विशिष्ट किंमतीत भागाचे मूल्य निश्चित करणे कठीण आहे. येथेच डेरिव्हेटिव्हज चित्रात प्रवेश करतात. डेरिव्हेटिव्हज ही अशी साधने आहेत जी आपल्याला आज आपण निश्चित केलेल्या किंमतीवर व्यापार करण्यास अनुमती देतात. सोप्या शब्दांत सांगायचे तर, आपण एक करार करता जिथे आपण एकतर विशिष्ट निश्चित किंमतीत हिस्सा किंवा इतर कोणतेही साधन विकणे किंवा खरेदी करणे निवडता.

शेअर बाजारात व्यापार केलेल्या फायनान्शियल इन्स्ट्रुमेंट्समध्ये अधिक वाचा:

निष्कर्ष

शेअर बाजाराच्या मूलभूत गोष्टींमध्ये प्राथमिक आणि दुय्यम अशा दोन प्रकारच्या बाजारपेठांचा तसेच त्यावर व्यापार केलेल्या साधनांचा प्रकार यांचा समावेश आहे. गुंतवणूकीमध्ये हात आजमावल्यास या शेअर मार्केट बेसिक्सचा उपयुक्त मार्गदर्शक म्हणून वापर करा.